سیاسی
دور جدید مذاکرات برجام بعد از شروع به کار دولت پزشکیان سرانجام با دیدار مجید تخت روانچی معاون سیاسی وزارت خارجه با معاون سیاست خارجه اتحادیه اروپا و معاونان وزرا خارجه انگلیس، فرانسه و آلمان آغاز شد.
این مذاکرات که در شهر ژنو برگزار شد در نهایت با توافق طرفین در روز‌ها و هفته‌های آینده از سر گرفته می‌شود تا شاید روزنه‌ی امیدی باشد برای احیای مسیر دیپلماسی میان "ایران و غرب" قبل از به روی کار آمدن دولت دونالد ترامپ در ایالات متحده. برای بررسی بیشتر روند مذاکرات گفتگویی با «دکتر امیرحسین عسکری» کارشناس مسائل اروپا و بین‌الملل داشتیم تا تحلیل بهتری از آینده این مذاکرات ارائه دهیم.
با توجه به شرایط فعلی و تحولات جهانی و منطقه‌ای، مذاکرات ایران با کشورهای اروپایی می‌تواند در سطوح مختلف نتایج مثبتی به همراه داشته باشد. اما باید واقع‌بین باشیم که مشکلات و چالش‌های موجود به سادگی حل نخواهند شد. موضوعاتی مانند برنامه هسته‌ای ایران همیشه حساسیت بالایی داشته و دارد و اتحادیه اروپا نیز در این زمینه باید سیاست‌هایی متوازن بین منافع ایران و نگرانی‌های امنیتی خود اتخاذ کند. از سوی دیگر، مسائل منطقه‌ای مانند فلسطین و لبنان که به شدت تحت تأثیر تحولات سیاسی و امنیتی خاورمیانه قرار دارد، برای هر دو طرف اهمیت ویژه‌ای دارد و حل این مشکلات نیازمند تعامل مستمر و اعتمادسازی است. در ژوئن ۲۰۱۸ نیز در مصاحبه‌ای با روزنامه شاخه سبز در خصوص توان اروپا برای حل و فصل پرونده هسته‌ای ایران نوشتم که اگر اتحادیه توان کنشگری مستقل از ایالات متحده را داشته باشد جای امیدواری بیشتری وجود دارد اما در غیر اینصورت چالش‌های متعددی پیش رو خواهد بود به ویژه با پیروزی دونالد ترامپ و تیمی که برای استقرار در کاخ سفید در نظر گرفته است. با وجود چالش‌ها، می‌توان امیدوار بود که شروع این مذاکرات به کاهش تنش‌ها و ایجاد کانال‌های دیپلماتیک برای حل مسائل منطقه‌ای و بین‌المللی کمک کند، البته موفقیت این مذاکرات بستگی زیادی به اراده سیاسی طرفین و توانایی در دست‌یابی به توافقات عملی دارد. به نظر من باید به یاد داشت که روند مذاکرات همیشه پر از پیچیدگی‌ها و موانع است.
اختلافات موجود میان ایران و کشورهای اروپایی در مورد بحران اوکراین قطعاً بر چالش‌های بین‌المللی اروپا افزوده است. اتحادیه اروپا که در حال حاضر درگیر بحران‌های متعددی در حوزه‌های اقتصادی، امنیتی و پناهجویی است، اکنون با یک بحران جدید در روابط خود با ایران روبروست. اتحادیه، ایران را به حمایت از روسیه و تأمین پهپادها متهم می‌کند در حالی که ایران این اتهامات را مردود می‌داند. به هر حال واقعیت این است که مرزهای امنیتی اتحادیه اروپا از زمان پایان جنگ جهانی دوم برای نخستین بار مورد تهدید قرار گرفته است و این امر حساسیت اروپایی‌ها را برانگیخته است. این بحران به ویژه از آنجا که در چارچوب تحریم‌ها و مسائل هسته‌ای ایران مطرح می‌شود، احتمالاً باعث پیچیده‌تر شدن اوضاع خواهد شد.
یکی از ابعاد مهم این مسأله، تأثیر آن بر همکاری‌های اروپا با ایران در زمینه‌های مختلف است. اروپا که در گذشته سعی کرده بود از دیپلماسی به عنوان ابزار اصلی برای حل مسائل با ایران استفاده کند، حالا با فشارهایی از سوی ایالات متحده و برخی دیگر از قدرت‌ها مواجه است که از ایران به دلیل ارسال پهپاد و سایر سلاح‌ها به روسیه انتقاد دارند. این مسئله باعث می‌شود که کشورهای اروپایی بیشتر به سمت انزوای ایران حرکت کنند و این به نفع هیچ‌کدام از طرفین نیست. برای حل این مسأله باید دیپلماسی و گفت‌وگوهای بیشتر در پیش گرفته شود و باز کردن باب گفتگوها می‌تواند در این زمینه مؤثر عمل کند. ایران باید در این زمینه شفافیت بیشتری از خود نشان دهد و روشن کند که قصد ندارد به بحران‌های جهانی دامن بزند. از سوی دیگر، اتحادیه اروپا نیز باید به گونه‌ای سیاست‌های خود را تنظیم کند که نه تنها فشارهای بین‌المللی را کاهش دهد، بلکه شرایطی را برای همکاری در زمینه‌های دیگر فراهم کند. به این ترتیب، کاهش تنش‌ها و تلاش برای مدیریت بحران اوکراین از طریق گفتگو و دیپلماسی می‌تواند در نهایت به نفع همه طرف‌ها باشد.
پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات ۲۰۲۴ متغیر جدیدی را وارد مناسبات جهانی کرده که ایران نیز به نوبه خود از آن اثر می‌پذیرد. رویکرد دولت ترامپ در قبال ایران می‌تواند یک چالش جدید برای دیپلماسی جهانی به ویژه در زمینه توافق هسته‌ای ایجاد کند. از آنجا که دولت ترامپ خروج آمریکا از توافق هسته‌ای (برجام) را اعلام کرد و تحریم‌های شدید اقتصادی علیه ایران اعمال نمود، این نگرانی وجود دارد که حتی مذاکره با اتحادیه اروپا بدون حضور آمریکا نتواند نتایج مثبتی به همراه داشته باشد. این امر با نیم نگاهی به ترکیب کابینه و مشاوران ترامپ تا حدودی زیادی تأیید می‌شود. اما اگر در انتخابات میان دوره‌ای ترامپ کنگره را از دست بدهد او فقط به مدت دو سال قدرت یکدست و تمام را در اختیار خواهد داشت و این امر می‌تواند برای ایران یک مکانیسم تسکینی باشد. به هر حال تا انتخابات میان دوره‌ای کنگره دو سال زمان باقی مانده است.
از یک طرف، کشورهای اروپایی همچنان به حفظ توافق هسته‌ای و تعامل دیپلماتیک با ایران تمایل دارند، چرا که از نظر آن‌ها این توافق نه تنها به امنیت منطقه‌ای کمک می‌کند بلکه به ثبات جهانی نیز می‌انجامد. اما مشکل اصلی اینجاست که بدون حضور آمریکا در مذاکرات، بسیاری از تحریم‌های اعمال‌شده علیه ایران همچنان باقی می‌ماند و این مسئله باعث می‌شود که ایران نتواند به طور کامل از منافع اقتصادی برجام بهره‌برداری کند. بنابراین، صرف مذاکره با اروپا بدون حضور آمریکا، به ویژه در شرایط کنونی، احتمالاً به توافقات مهم و اثرگذار نخواهد انجامید. اما باید توجه داشت این بدان معنا نیست که گفت‌وگوهای بدون آمریکا غیرممکن یا بی‌فایده باشند.
اروپا می‌تواند به عنوان یک میانجی و به عنوان یک بازیگر مستقل در زمینه‌های اقتصادی و سیاسی فشارهایی را بر ایران و آمریکا وارد کند تا بتواند فضا برای ازسرگیری مذاکرات گسترده‌تر فراهم کند. به عبارت دیگر، مذاکرات با اروپا ممکن است به عنوان یک نقطه آغاز یا یک وسیله فشار برای بازگرداندن آمریکا به میز مذاکره عمل کند. هر چند با رویه‌ای که ترامپ در قبال متحدان در پیش گرفته این امر بعید به نظر می‌رسد.
به نظر من، برای رسیدن به یک توافق پایدار و مؤثر، حضور همه طرف‌های اصلی، از جمله ایالات متحده، ضروری است. تنها در صورت توافق جامع و دوجانبه (آمریکا و ایران) است که می‌توان به رفع مشکلات هسته‌ای و اقتصادی ایران و همچنین کاهش تنش‌ها در منطقه امیدوار بود. بنابراین، شاید بهترین راه حل، تلاش برای گنجاندن هر دو طرف، یعنی ایران و آمریکا، در یک چارچوب مذاکراتی جدید باشد.
آتش‌بس اخیر در لبنان و و آتش بس احتمالی غزه در آینده ممکن است تأثیر غیرمستقیم مثبتی بر روند مذاکرات هسته‌ای ایران و رفع تحریم‌ها داشته باشد. کاهش تنش‌ها در این مناطق می‌تواند فضایی مساعدتر برای دیپلماسی و اعتمادسازی ایجاد کند. کشورهای غربی، به‌ویژه اتحادیه اروپا، ممکن است به این نتیجه برسند که در این شرایط، زمان بازگشت به گفت‌وگوهای هسته‌ای و کاهش فشارها بر ایران فرا رسیده است. اگر ثبات بیشتری در خاورمیانه به وجود آید، ایران می‌تواند با نشان دادن آمادگی برای حل مسائل منطقه‌ای، فضای بهتری برای پیشبرد توافق هسته‌ای فراهم کند. البته این امر تنها یکی از عوامل تأثیرگذار است و عوامل دیگری همچون سیاست‌های ایالات متحده و نگرانی‌های امنیتی جهانی نیز در مذاکرات هسته‌ای مهم خواهند بود. در همین حال شعله‌ور شدن مجدد درگیری‌های سوریه که در چند روز اخیر منجر به پیش روی شبه نظامیان مخالف اسد و سقوط شهر حلب شده می‌تواند این آتش بس را تحت الشعاع خود قرار دهد.
مواضع اخیر ایران و آمریکا در مذاکرات برجام نشان‌دهنده تلاش هر دو طرف برای حفظ قدرت چانه‌زنی خود است. ایران تأکید دارد که به مذاکرات باز می‌گردد اما تحت فشار و تحریم‌ها تسلیم نخواهد شد و خواستار تضمین‌های عملی است. از سوی دیگر، آمریکا نیز آماده بازگشت به برجام است، اما با قید و شرط‌هایی مرتبط با امنیت ملی و فعالیت‌های منطقه‌ای ایران. در سطح فردی، رهبران هر دو کشور به دنبال حفظ وجهه و منافع داخلی خود هستند، که این موضوع باعث پیچیدگی و طولانی شدن احتمالی روند مذاکرات می‌شود.
روزنامه صبح ساحل
نظرسنجی
اخبار مرتبط
حدود یك هزار شعبه اخذ رای برای انتخابات مجلس پیش بینی شده است
موضع آشوری درباره حقوق مادام العمر
دیرباز:درحال بررسی کاندیداتوری خود هستم
انتظارات موتلفه اسلامی هرمزگان از استاندار
چاوش خوانی ریشه در فرهنگ اصیل هرمزگان دارد
پربازدیدترین ها
مجموعه سازه گستر گامبرون
شرایط جدیدی برای دریافت کارت اعتباری سهام عدالت اعلام شده که براساس آن شش گروه از سهامداران نمی‌توانند کارت اعتباری بگیرند.
مدیر فناوری اطلاعات و ارتباطات سازمان منطقه آزاد قشم از الکترونیکی شدن مراحل ثبت نام و تمدید کارت شهروندی قشم با هدف کاهش مراجعات حضوری برای کنترل بهتر و مقابله با شیوع ویروس کرونا در جزیره خبر داد.
جدیدترین اخبار
