بررسی دلایل تلاش اردوغان برای گسترش فعالیت‌های اقتصادی کشورش فراتر از مرزهای ملی؛ چشم ترکیه به انرژی سومالی

آنکارا و موگادیشو روابط ویژه‌ای دارند و بزرگترین پایگاه نظامی خارج از کشور ترکیه، TURKSOM، در موگادیشو، پایتخت سومالی، قرار دارد و به عنوان مکانی برای استقرار ارتش ترکیه در خارج از کشور و یک مرکز آموزشی برای ارتش سومالی است. این پایگاه دارای فارغ التحصیلان نیروهای امنیتی سومالی از سال ۲۰۱۹ است و به نماد روابط دفاعی رو به رشد بین دو طرف تبدیل شده است. در واقع، سومالی اکنون به عنوان معیار و دروازه‌ای برای تعامل ترکیه در سراسر قاره آفریقا عمل می‌کند. همچنین تعامل دیپلماتیک اخیر با نیجر حاکی از علاقه فزاینده ترکیه به کشورهای اکوواس است، به ویژه در شرایطی که آنکارا به دنبال سرمایه‌گذاری بر کاهش نفوذ غرب در منطقه است. رابطه آنکارا با موگادیشو یک الگوی نمونه در این زمینه است، به طوری که ترکیه اکنون به احتمال زیاد به دنبال تکرار این رابطه ویژه در سراسر آفریقا است. اخیرا نیز، توافقنامه دریایی تازه تصویب شده بین ترکیه و سومالی روابط قوی آن‌ها را تعمیق می‌بخشد. ترکیه اکنون در حال آماده شدن برای تبدیل شدن به یک بازیگر در سیاست انرژی آفریقای شرقی است و تجهیزات دریایی ترکیه برای محافظت از آب‌های مجاور و نظارت بر اکتشاف هیدروکربن در سراسر سواحل سومالی حرکت می‌کند. بنابراین، این دوره دگرگون کننده در روابط ترکیه و سومالی با فرصت‌ها، پیامدهای منطقه‌ای و خطرات همراه است. منافع اجرایی ترکیه معطوف به شاخ آفریقا است و احتمالا با انتقال دارایی‌های ترکیه به منطقه، به این کار ادامه خواهد داد.

اهداف انرژی ترکیه
 

به گزارش تارنمای   news. az؛ اظهارات اخیر رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه در مجمع انرژی استانبول، بر تلاش‌های فزاینده ترکیه برای گسترش حضور انرژی خود فراتر از مرزهای ملی تاکید کرد. استقرار کشتی تحقیقاتی لرزه‌نگاری ترکیه، اوروج رئیس، برای اکتشاف ذخایر نفت و گاز در سواحل سومالی نه تنها نشان دهنده جاه طلبی‌های رو به رشد در بخش انرژی است، بلکه یک حرکت استراتژیک برای تحکیم جایگاه این کشور در صحنه جهانی است. این همکاری با تفاهم‌نامه امضا شده بین ترکیه و سومالی در مارس ۲۰۲۴ آغاز و بعداً به یک توافق بین دولتی تبدیل شد. بر اساس این توافق، به ترکیه حق اکتشاف ذخایر هیدروکربنی در سه بلوک ساحلی سومالی به مساحت تقریبی ۵۰۰۰ کیلومتر مربع داده شد. این کشتی، مجهز به انجام طیف گسترده‌ای از تحقیقات علمی، یک دارایی حیاتی در این پروژه است. پیش از این، تحقیقاتی را با موفقیت در آب‌های ترکیه انجام داده و داده‌های مربوط به ذخایر فراساحلی را در منطقه‌ای به مساحت بیش از ۲۳۰۰۰ کیلومتر مربع جمع آوری کرده است. قابلیت‌های پیشرفته این کشتی، از جمله اسکن سه بعدی بستر دریا، آن را به عنوان ابزاری کلیدی در پیشبرد جاه‌طلبی‌های انرژی آنکارا قرار می‌دهد. اکتشاف نفت و گاز در سواحل سومالی بیش از یک فعالیت زمین‌شناسی است. این امر نشان دهنده یک سرمایه‌گذاری استراتژیک در آینده است. اگر ذخایر هیدروکربنی قابل توجهی کشف شود، ترکیه می‌تواند دسترسی به منابع انرژی جدید را تضمین کند و به طور بالقوه وابستگی خود را به نفت و گاز وارداتی کاهش دهد. برای سومالی، این مشارکت فرصت‌هایی را برای رشد اقتصادی ارائه می‌کند. مشارکت ترکیه می‌تواند به توسعه زیرساخت‌ها، ایجاد شغل و جذب سرمایه‌گذاری بیشتر در منطقه کمک کند. با این حال، این توافق یک سوال معتبر ایجاد می‌کند: آیا این طرح‌ها واقعاً منافع مردم سومالی را در نظر می‌گیرند؟ تاریخ مثال‌های زیادی دارد که در آن ثروت منابع در کشورهای در حال توسعه به جای رفاه به فقر منجر شده است. این پروژه فراتر از منافع اقتصادی است و به بخشی از استراتژی ژئوپلیتیک گسترده‌تر ترکیه تبدیل می‌شود. دیپلماسی انرژی آنکارا مدت‌هاست توجه جامعه بین المللی را به خود جلب کرده است. اقدامات ترکیه در مدیترانه شرقی که اوروج رئیس نیز در آن بررسی‌هایی انجام داده، قبلا تنش‌ها را با کشورهای همسایه از جمله یونان و قبرس افزایش داده است. اکنون، ترکیه در حال گسترش نفوذ خود در آفریقا است که از طریق سال‌ها کمک‌های اقتصادی به سومالی، جای پای محکمی دارد. به عنوان مثال می‌توان به ایجاد یک پایگاه دریایی در موگادیشو و ارائه آموزش برای پرسنل نظامی سومالی اشاره کرد. این پروژه موقعیت ترکیه را در منطقه غنی از منابع که دارای اهمیت استراتژیک برای مسیرهای دریایی است، تقویت می‌کند. آفریقا به طور فزاینده‌ای در حال تبدیل شدن به میدان جنگ برای نفوذ بوده و ترکیه مصمم است که در حاشیه باقی نماند.

چالش‌های بلندپروازی آنکارا

با وجود ماهیت بلندپروازانه توافق ترکیه و سومالی، این پروژه با چندین چالش مهم روبرو است. نخست، آب‌های سومالی به دلیل تهدیدات دزدی دریایی همچنان یک منطقه پرخطر است. حتی با اقدامات امنیتی پیشرفته، عملیات در چنین شرایطی پیچیدگی‌های مالی و لجستیکی را به دنبال دارد. دوم، چشم‌انداز سیاسی بی‌ثبات سومالی می‌تواند مانع از همکاری بلندمدت شود. اختلافات مداوم بین دولت فدرال و مقامات منطقه‌ای، خطراتی را برای تداوم پروژه ایجاد می‌کند. 
در نهایت، نگرانی‌های زیست محیطی بزرگ است. اکتشاف هیدروکربن در مناطق حساس زیست محیطی انتقاد طرفداران محیط زیست را برانگیخته است. اگر استخراج منابع منجر به آلودگی یا آسیب به اکوسیستم‌های دریایی شود، آیا ترکیه برای مواجهه با واکنش بین المللی آماده خواهد بود؟ 
اکتشاف نفت و گاز در سواحل سومالی صرفا به دنبال منابع جدید انرژی نیست. این جزئی از استراتژی جامع ترکیه برای تقویت نقش جهانی خود از طریق همکاری اقتصادی، دیپلماسی انرژی و مشارکت فعال در توسعه آفریقا است.
آنکارا قصد ندارد خود را به منطقه جغرافیایی خود محدود و خود را به عنوان رقیبی برای بازیگران سنتی در بازار انرژی آفریقا مانند چین، ایالات متحده و اتحادیه اروپا قرار دهد. با این حال، این سوال همچنان باقی است: آیا این مشارکت نمونه‌‍‌ای از سود متقابل برای ترکیه و سومالی خواهد بود، یا به مورد دیگری تبدیل خواهد شد که جاه‌طلبی‌های ژئوپلیتیکی بر منافع بلندمدت مردم محلی برتری داشته باشد؟ پروژه اوروج رئیس نشان دهنده اهداف مهم ترکیه در صحنه بین‌المللی است. در ماه‌های آینده، احتمالاً اظهارات بیشتری درباره موفقیت‌های اکتشافی مطرح می‌شود. با این حال، پشت این موفقیت، پیچیدگی و ماهیت چند بعدی این پروژه نهفته است که اقتصاد، سیاست، امنیت و نگرانی‌های زیست محیطی را در هم آمیخته است. این که آیا ترکیه می‌تواند به طور موثر این چالش‌ها را پشت سر بگذارد یا خیر، این سوال هنوز پابرجاست که تنها زمان به آن پاسخ خواهد داد.
 

روزنامه صبح ساحل