هدف از تقویت همکاری‌های اقتصادی هند و روسیه از طریق مسیرهای تجاری استراتژیک بررسی شد؛ تجارتی با محوریت کریدورها

نکات مهم تجارت دوجانبه هند و روسیه
براساس گزارش ایندیا بریفینگ و طبق اعلام وزارت بازرگانی هند، تجارت دوجانبه بین هند و روسیه در سال مالی ۲۰۲۳-۲۰۲۴ به رکورد ۶۵.۷۰ میلیارد دلار رسید که شامل صادرات هند به ارزش ۴.۲۶ میلیارد دلار و واردات از روسیه به مبلغ ۶۱.۴۴ میلیارد دلار است. صادرات کلیدی هند شامل داروها، مواد شیمیایی آلی، ماشین آلات الکتریکی، لوازم مکانیکی و آهن و فولاد است. عمده واردات از روسیه هم شامل نفت و فرآورده‌های نفتی، کودها، منابع معدنی، سنگ‌ها و فلزات گرانبها و روغن‌های گیاهی است. همچنین، در آگوست ۲۰۲۴، هند ۵۰۵ میلیون دلار به روسیه صادرات داشت و در مقابل ۳.۵۸ میلیارد دلار آمریکا وارد کرد که منجر به کسری تجاری ۳.۰۷ میلیارد دلاری شد. در مقایسه با مدت مشابه در سال ۲۰۲۳، صادرات ۴۲.۷ درصد رشد و واردات ۳۹.۹ درصد کاهش یافته که نشان دهنده افزایش حجم صادرات و کاهش وابستگی هند به واردات روسیه، به ویژه در بخش انرژی است. همچنین، سرمایه‌گذاری‌های دوجانبه نیز ارقام بالایی است و از هدف قبلی ۳۰ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۸ فراتر رفته‌اند و هدف تجدیدنظر شده ۵۰ میلیارد دلاری تا سال ۲۰۲۵ را به دنبال دارد. سرمایه‌گذاری‌های روسیه در هند در بخش‌هایی مانند نفت و گاز، پتروشیمی، بانکداری، راه‌آهن و فولاد متمرکز شده‌اند. در همین حال، سرمایه‌گذاری هند در روسیه در درجه نخست بر نفت و گاز، همراه با داروها است. هند و روسیه در حال مذاکره بر سر یک معاهده سرمایه‌گذاری جدید برای تقویت روابط تجاری و سرمایه‌گذاری هستند که جایگزین توافقنامه ۱۹۹۴ بوده که در سال ۲۰۱۷ به پایان رسید. گفتگوها در این مورد در ژوئیه ۲۰۲۴ پس از گفتگوهای مودی و پوتین در مسکو آغاز شد. معاهده جدید چارچوبی مدرن را با مدل معاهده سرمایه‌گذاری دوجانبه هند در سال ۲۰۱۵ فراهم می‌کند که بر حمایت از سرمایه‌گذاری تاکید و از هدف تجاری دوجانبه ۱۰۰ میلیارد دلاری تا سال ۲۰۳۰ حمایت می‌کند. هند شرکت‌های روسی را تشویق به ایجاد واحدهای تولیدی در مراکز صنعتی خود کرده و در مقابل روسیه از سرمایه گذاران هندی برای مشارکت در پروژه‌های با فناوری پیشرفته دعوت کرده است.

کریدور دریایی چنای-ولادیووستوک
سارباناندا سونووال، وزیر بنادر، کشتیرانی و آبراه‌ها هند در ۱۸ نوامبر ۲۰۲۴ اعلام کرد، کریدور دریایی شرقی چنای-ولادیووستوک (EMC) رسما عملیاتی شده و حمل و نقل نفت، غذا و ماشین آلات را تسهیل می‌کند. این کریدور زمان حمل بار بین هند و خاور دور روسیه را تا ۱۶ روز یعنی از ۴۰ به ۲۴ روز کاهش می‌دهد و مسافت را تقریباً ۴۰ درصد کوتاه‌تر می‌کند. EMC که در جریان مجمع اقتصادی شرق در ولادی وستوک در سال ۲۰۱۹ پیش بینی شده بود، یک مسیر دریایی مستقیم بین چنای و ولادی وستوک ایجاد می‌کند که مسافتی حدود ۱۰۳۰۰ کیلومتر را پوشش می‌دهد و از آبراه‌های استراتژیک مانند دریای ژاپن، دریای چین جنوبی و تنگه مالاکا می‌گذرد. این کریدور با کاهش زمان و مسافت حمل‌ونقل، هزینه‌های لجستیک را کاهش می‌دهد و همچنین قرار است بخش دریایی هند را تقویت کند، که حدود ۹۵ درصد از تجارت کشور را از نظر حجمی و ۷۰ درصد از نظر ارزش را بر عهده دارد. بنابراین، کریدور چنای-ولادی وستوک همکاری دوجانبه را تقویت می‌کند و با اهداف ژئوپلیتیکی و اقتصادی گسترده هند همسو می‌شود.

اهمیت نقش کریدور شمال-جنوب
کریدور شمال-جنوب (INSTC) شامل سه مسیر اصلی در اطراف دریای خزر از جمله مسیر ترانس خزر است. این مسیر بنادر روسیه مانند آستاراخان، علیا و ماخاچ کالا را به بنادر ایران مانند بندرانزلی، امیرآباد و نوشهر متصل و به عنوان کریدور اصلی تجارت هند و روسیه عمل می‌کند.
کریدور شمال-جنوب، همراه با بندر چابهار مسیری جایگزین برای دسترسی به اقیانوس به کشورهای اوراسیا ارائه می‌کند. این کریدور، یک شبکه چندوجهی از مسیرهای دریایی، ریلی و جاده‌ای است. بخش شمال غربی اروپا را به کشورهای آسیای مرکزی، خلیج فارس و اقیانوس هند متصل می‌کند. این پروژه ۷.۲۰۰ کیلومتری (از سن پترزبورگ تا هند) برای ارتقای همکاری اقتصادی بین کشورهای شرکت کننده و اتصال اقیانوس هند و خلیج فارس به دریای خزر، روسیه و اروپا از طریق ایران طراحی شده است. براساس برخی برآوردها، این مسیر ۳۰ درصد ارزان‌تر و ۴۰ درصد کوتاه‌تر از مسیر سنتی فعلی کانال سوئز است که ۴۵ تا ۶۰ روز طول می‌کشد، در حالی که کریدور شمال-جنوب ۲۵ تا ۳۰ روز طول می‌کشد. با این حال، اخیراً تخمین زده شد که مسیرهای راه آهن INSTC می‌تواند بیش از ۴۰ روز برای حمل و نقل از هند به روسیه و ۳۵ روز از روسیه به هند طول بکشد. از نظر اقتصادی، مزیت INSTC برای روسیه در مقایسه با سایر مسیرهای حمل و نقل و مهمتر از همه محموله‌های دریایی از طریق کانال سوئز، این است که زمان ترانزیت را کاهش می‌دهد

رونق مسیر دریای شمال
در اکتبر ۲۰۲۴، هند و روسیه اولین جلسه گروه کاری خود را در مورد مسیر دریای شمال (NSR) در دهلی نو تشکیل دادند و در مورد طیف وسیعی از ابتکارات مشترک بحث کردند. این موارد شامل آموزش ملوانان هندی برای ناوبری قطبی، پروژه‌های مشترک کشتی‌سازی قطب شمال و تعیین اهداف حمل و نقل بار در طول مسیر بود. همچنین، در جریان نشست ۹ جولای، مودی و پوتین بر همکاری در زمینه حمل و نقل بین روسیه و هند از طریق NSR تاکید کردند. 
این گروه کاری از آن زمان پیش‌نویس یادداشت‌تفاهمی را برای توسعه حمل و نقل کالا در این مسیر قطب شمال تهیه کرده است. NSR که به عنوان کوتاه‌ترین مسیر اتصالی بین اوراسیا غربی و آسیا و اقیانوسیه شناخته می‌شود، از نظر استراتژیک مهم است. در نهایت روس‌اتم، آژانس دولتی انرژی اتمی روسیه، در سال ۲۰۱۸ به عنوان اپراتور زیرساخت این مسیر منصوب شد. اهمیت فزاینده NSR با توجه به ادامه اختلال در مسیرهای دریایی سنتی از طریق کانال سوئز و دریای سرخ به دلیل درگیری‌های ژئوپلیتیکی نمایان شده است. چنین اختلالاتی باعث افزایش هزینه‌های حمل و نقل و حق بیمه شده است. یک مقام رسمی هند در این مورد توضیح داد: «هند نمی‌تواند وقفه‌های تجاری مکرر را تحمل کند و مایل است مسیرهای جایگزینی را که باعث صرفه جویی در زمان و کاهش هزینه‌ها می‌شود، توسعه دهد.» افزایش تجارت دوجانبه بین هند و روسیه که از ۷.۵ میلیارد دلار در سال‌های ۲۰۱۶-۲۰۱۷ به بیش از ۶۵ میلیارد دلار در سال‌های ۲۰۲۳-۲۴ افزایش یافت، عمدتاً به دلیل واردات نفت هند، نیاز به کریدورهای حمل و نقل قابل اطمینان را تشدید می‌کند. مسیر دریای شمال برای اطمینان از دسترسی هند به کالاهای ضروری مانند زغال سنگ، گاز طبیعی مایع (LNG)، کودها و محموله‌های کانتینری بسیار مهم است. همچنین با علاقه هند به کریدورهای حمل‌ونقل جایگزین، از جمله چنای-ولادی وستوک، برای تامین انرژی از روسیه همسو است. در واقع، مسیر NSR راه حل مناسبی برای انتقال مستقیم نفت روسیه به بنادر هند ارائه می‌کند و نیاز به فروش این دارایی‌ها را به دلیل محدودیت‌های لجستیکی کاهش می‌دهد.

نتیجه‌گیری
ابتکارات تجاری و سرمایه‌گذاری، به ویژه در انرژی، زیرساخت‌ها و تولید، به روسیه و هند برای دستیابی به اهداف بلندپروازانه از جمله هدف تجاری دوجانبه ۱۰۰ میلیارد دلاری تا سال ۲۰۳۰ کمک می‌کند. در این راستا، مذاکراتی برای تقویت صادرات هند از طریق مدل‌های نوآورانه همکاری در حال انجام است. ابتکارات ارتباطی با پروژه‌های کلیدی از جمله کریدور شمال-جنوب و کریدور دریایی شرقی چنای-ولادیووستوک برای همکاری دوجانبه بسیار مهم شده است. 
علاوه بر این، هر دو کشور متعهد به افزایش همکاری در توسعه خاور دور روسیه و همکاری در زمینه تحقیقات، تدارکات و آموزش در منطقه قطب شمال هستند.

روزنامه صبح ساحل