بررسی اهداف واشنگتن و پکن برای حفظ جایگاه رهبری تکنولوژی؛ رقابت‌های فناورانه استراتژیک

سرمایه‌گذاری در این کارخانه‌ها صدها میلیارد دلار تخمین زده می‌شود که تمرکز عمده آن بر ایجاد مراکز داده مبتنی بر واحدهای پردازش گرافیکی (GPU) است. این فناوری مبنایی برای آموزش مدل‌های هوش مصنوعی مولد و انجام فرآیندهای استنتاج است. اگرچه کاربردهای عملی هوش مصنوعی هنوز در مراحل اولیه است، اما کارشناسان انتظار دارند این حوزه تا سال ۲۰۲۵ جهشی کیفی داشته باشد. این نشان دهنده فرصت‌های بزرگی برای سرمایه‌گذاری در شرکت‌های فناوری زیرساخت است. نیمه هادی‌ها نیز جزء ضروری دنیای فناوری مدرن هستند. این تراشه‌ها که در بسیاری از بخش‌ها، از گوشی‌های هوشمند گرفته تا صنایع دفاعی، نقش اساسی دارند، در مرکز مبارزه اقتصادی و ژئوپلیتیکی بین ایالات متحده و چین قرار دارند. چین سال‌هاست که مجبور به کاهش وابستگی به آمریکا در این زمینه بوده و میلیاردها دلار برای این امر سرمایه‌گذاری کرده است.

راهبردهای واشنگتن و پکن

به گزارش مرکز آنکسام؛ استراتژی «ساخت چین ۲۰۲۵» سنگ بنای هدف استقلال فناوری چین است. ایالات متحده نیز اقدامات مختلفی را برای حفظ رهبری خود در این زمینه انجام می‌دهد. «قانون تراشه‌ها و علم» که در سال ۲۰۲۲ تصویب شد، از استراتژی ایالات متحده برای افزایش تولید تراشه داخلی و کاهش وابستگی آن به زنجیره تأمین مبتنی بر چین برای سال‌ها حمایت می‌کند. علاوه بر این، ایالات متحده با همکاری نزدیک با تایوان، یکی از بزرگترین تولیدکنندگان تراشه در جهان، قصد محدود کردن دسترسی چین به این فناوری را دارد. این رقابت نه تنها استراتژی‌های اقتصادی بلکه نظامی را نیز نمایان می‌کند. تلاش‌های چین برای توسعه ظرفیت تولید نیمه‌هادی خود با سیاست‌های دولتی برای حمایت از شرکت‌های فناوری پیشرو کشور، ترکیب شده است. با این حال، ایالات متحده در تلاش است تا با محدودیت‌های صادراتی و انتقال فناوری، سرعت پیشرفت چین را کاهش دهد.
فناوری هوش مصنوعی یکی دیگر از حوزه‌هایی است که می‌تواند به طور قابل‌توجهی بر موازنه‌های قدرت در آینده تأثیر بگذارد. 
چین یک استراتژی ملی برای تبدیل شدن به یک پیشرو در این زمینه تعیین کرده و قصد دارد تا سال ۲۰۳۰ سرمایه‌گذاری‌های خود را در زمینه هوش مصنوعی به حجم ۱ تریلیون دلار افزایش دهد. از سوی دیگر، ایالات متحده از بخش خصوصی حمایت و نوآوری را برای حفظ رهبری خود در فناوری هوش مصنوعی تشویق می‌کند. شرکت‌هایی مانند گوگل، مایکروسافت و OpenAI به نیروی مهم ایالات متحده در زمینه هوش مصنوعی تبدیل شده‌اند. با این حال، غول‌های فناوری چین مانند هواوی و بایدو رقابت جدی با ایالات متحده دارند. 
چین با استفاده از داده‌های بزرگ و پروژه‌های دولتی در این زمینه معروف است. ظرفیت جمع‌آوری داده‌ها و تجزیه و تحلیل آن، چین را در الگوریتم‌های هوش مصنوعی بسیار قابل پیش‌بینی‌تر و موثرتر می‌کند. از منظر نظامی، هوش مصنوعی طیف گسترده‌ای از حوزه‌های استراتژیک استفاده از سیستم‌های دفاعی گرفته تا وسایل خودران را ارائه می‌دهد. چین و آمریکا با توسعه این فناوری‌ها قصد دارند هم امنیت ملی خود را افزایش دهند و هم بر رقبای خود در صحنه بین‌المللی برتری پیدا کنند. 

پیامدهای بین‌المللی

ابعاد جهانی این رقابت را نمی‌توان نادیده گرفت. به عنوان مثال، کشورهای اتحادیه اروپا تحت تأثیر این رقابت بین ایالات متحده و چین قرار دارند و در تلاش هستند تا استراتژی‌های دیجیتال خود را توسعه دهند. ابتکاراتی مانند «قانون تراشه‌های اروپایی» که هدف آن کاهش وابستگی در تولید نیمه هادی است، به وضوح اثرات بین‌المللی این رقابت را نشان می‌دهد. 
از سوی دیگر، رقابت فناوری نیز فرصت‌ها و تهدیدهایی را برای کشورهای در حال توسعه ایجاد می‌کند. هرچند این کشورها تحت نفوذ تکنولوژیک هر دو قدرت هستند، اما به دنبال ایجاد سیاست‌های ملی خود را ایجاد می‌کنند. رقابت فناوری بین ایالات متحده و چین می‌تواند تأثیرات قابل توجهی بر این کشورها و سیستم بین‌المللی داشته باشد. نخست، این رقابت می‌تواند قطبی شدن منطقه‌ای در زنجیره تامین فناوری ایجاد کند. ایالات متحده و چین می‌توانند با وادار کردن متحدان خود برای تبدیل شدن به شرکای فناوری، یک اکوسیستم فناوری تفکیک شده ایجاد کنند. دوم، رقابت در هوش مصنوعی و نیمه هادی‌ها می‌تواند باعث افزایش عمده در هزینه‌های نوآوری و تحقیق و توسعه شود. 
این امر ظهور فناوری‌های جدید را تسریع می‌کند، اما می‌تواند نابرابری‌های اقتصادی را نیز افزایش دهد. سوم، تاثیر اقتصادی این رقابت نه تنها در بین غول‌های جهانی بلکه در سطح افراد و مشاغل کوچک نیز قابل احساس است. در محیطی که پیشرفت تکنولوژی در حال افزایش است، عوارض جانبی این رقابت می‌تواند شامل نوسانات اقتصادی، بازسازی در بازار کار و افزایش تقاضا برای مهارت‌های دیجیتال باشد.
از سوی دیگر، این رقابت ممکن است به زیر سوال بردن قوانین و هنجارهای بین‌المللی منجر شود. مسائلی مانند امنیت داده‌ها، مسائل اخلاقی و انتقال فناوری ممکن است در سیاست جهانی بحث‌برانگیز 
شوند.
بنابراین، هم ایالات متحده و هم چین باید استراتژی‌هایی را برای حفاظت از منافع خود، و نیز برای اطمینان از تغییر شکل مکانیسم‌های همکاری بین‌المللی توسعه دهند. مدیریت تهدیدها و همچنین مزایای پیشرفت تکنولوژیک نقش مهمی در این فرآیند خواهد داشت. به ویژه، تعیین استانداردهای بین المللی برای فناوری‌هایی با ابعاد اخلاقی مانند هوش مصنوعی، می‌تواند همکاری جهانی را تشویق کند.
در نتیجه، رقابت فناوری آمریکا و چین نقش مهمی در تعیین موازنه‌های ژئوپلیتیکی آینده خواهد داشت. رقابت برای رهبری در نیمه هادی‌ها و فناوری‌های هوش مصنوعی نه تنها استراتژی‌های اقتصادی و نظامی این دو کشور بلکه آینده تکنولوژیکی کل جهان را نیز شکل خواهد داد. آینده این رقابت نه تنها با سیاست‌های این دو قدرت، بلکه با نحوه واکنش جامعه بین المللی به این رقابت مشخص خواهد شد.