کارگران ایرانی طی ده سال اخیر چند درصد فقیر شدند؟ سقوط قدرت خرید

در این گزارش، قصد داریم با بررسی سه فاکتور دلار، بنزین و طلا به عنوان مواردی که غالبا ثابت بوده‌اند و معدل خوبی از وضعیت معیشتی مردم به ما می‌دهد را با تفاوت دستمزد یک کارگر ساده در طول این ده سال مقایسه کنیم. 
واضح است که مقصود ما از این مقایسه، صرفا قدرت خرید این سه کالا نیست؛ بلکه این سه کالا به عنوان عواملی که پیشران قیمتی و نمادی از وضعیت تورمی در سایر اجناس هستند، مورد مقایسه قرار می‌گیرند.

کمتر از نصف‌شدن درآمد دلاری طی 10 سال

با کمی جستجو در اینترنت، به راحتی بسیار می‌توانیم قیمت دقیق دلار در بهمن‌ماه 1393 را پیدا کنیم. گویا این جستجوی دائمی قیمت دلار و سکه، در سال‌های اخیر به بخشی از فرهنگ ملی ما بدل شده است. در بهمن‌ماه 1393، دلار در بازار به‌طور میانگین با قیمت 3 هزار و  471 تومان معامله شده است. همچنین حداقل حقوق کارگر در سال 93، معادل 609 هزار تومان ماهیانه یا کمی بیشتر از 20 هزار تومان در روز بوده است. 
به عبارت دیگر، در بهمن‌ماه سال 93، هر کارگر با مزد حداقل روزانه، توان خرید حدود 5.8 دلار را دارا بوده است.
این در حالی است که در سال 1403 "جز مواردی مانند حق اولاد یا حق خواربار که در هر دو سال محاسبه نشده است" حداقل مزد یک کارگر ماهیانه 7 میلیون و 166 هزار تومان یا به عبارتی روزانه 238.800 تومان مقرر شده است. 
با محاسبه‌ی میانگین دلار 90 هزار تومانی در بهمن ماه، به این نتیجه می‌رسیم که یک کارگر با مزد روزانه‌اش تنها توان خرید حدود 2.6 دلار را دارد که در مقایسه با سال 93، به کاهش چشم‌گیر 56 درصدی قدرت خرید کارگران می‌رسیم. به عبارت دیگر، توان خرید کارگران با فرض ثبات ارزش دلار، طی ده سال کمتر از نصف شده است.

طلایی که دست‌نیافتنی شد!

با احتساب حقوق 609 هزار تومانی حداقل مزد در سال 93 و قیمت هر گرم طلای 18 عیار به ارزش 105هزار و 400 تومان در بهمن همان سال، هر کارگر با حقوق یک ماه خود، قادر به خرید 5.7 گرم طلا بوده است.
این رقم در بهمن‌ماه سال 1403 با قیمت طلای میانگین 6 میلیون و 500 هزار تومان، به قدرت خرید 1.1 گرم طلای 18 عیار با یک ماه حداقل دستمزد می‌رسد. البته طلا با توجه به وجود قیمت جهانی، ارزش‌گذاری ثابتی ندارد. اما با فرض قیمت ثابت جهانی، همچنان 2.5 گرم طلا، توان خرید یک کارگر با حداقل دستمزد است. یعنی با این اوصاف، 57 درصد از حقوق کارگران با احتساب ثابت‌ماندن قیمت طلای جهانی، کمتر شده است.

بنزین، تنها کالایی که ارزان شد!

در سال ۱۳۹۳، حداقل دستمزد ماهانه کارگران ۶۰9 هزار تومان بود. در آن زمان، قیمت هر لیتر بنزین سهمیه‌ای ۷۰۰ تومان و بنزین آزاد ۱,۰۰۰ تومان تعیین شده بود. بنابراین، یک کارگر با حداقل دستمزد می‌توانست حدود ۸۷۰ لیتر بنزین سهمیه‌ای یا ۶۰۹ لیتر بنزین آزاد خریداری کند.
در سال ۱۴۰۳، حداقل دستمزد ماهانه کارگران به 7 میلیون و 166هزار تومان افزایش یافته است.  قیمت بنزین در این سال همچنان در دو نرخ سهمیه‌ای و آزاد عرضه می‌شود. البته این هم از عجایب سیاست‌گذاری اقتصادی کشورمان است که در طی این ده سال، تنها کالایی که قدرت خرید آن افزایش یافته یا به  عبارتی نسبت به کاهش ارزش پول ملی ارزان شده، انرژی بوده است که همواره باید سیاست‌گذاری آن به سوی تشویق کاهش مصرف برود و قیمت‌گذاری آن به‌طور کامل در انحصار دولت است. به هر جهت، در سال 1403 هر کارگر قادر است 2.388 لیتر بنزین آزاد و 4.777 لیتر بنزین سهمیه‌ای خریداری کند که در مقایسه با سال 93 حدود 4 برابر بیشتر قدرت خرید آن را دارد.